Theo sử cũ, từ năm 1266-1271, Nghệ Tĩnh là điểm tiền phương chiến lược trong âm mưu xâm lược Đại Việt lần thứ hai của đế chế Nguyên – Mông. Để chuẩn bị đối phó tốt với giặc, Trần Quang Khải đã nhờ đến Bạch Liêu rồi họp các nhân vật chủ chốt trong trấn bàn kế sách đánh giặc. Ngay trong năm Bính Dần (1266), Bạch Liêu đã giúp Trần Quang Khải vạch ra một kế sách quan trọng gọi là “Chuyển Tam Kỳ” để chuẩn bị đối phó với giặc.

Về tuyển quân: Bạch Liêu hiến kế thống kê dân số, chiêu mộ trai tráng nhập ngũ đủ 100.000 quân, luyện tập võ nghệ, mua sắm khí giới đủ dùng. Chọn một số quân đứng, và các quân khác khi kẻ thù đến, họ sẽ tấn công.

Về quân lương: Bạch Liêu đề nghị với Trần Quang Khải tăng dần việc khâm liệm, quyên góp, tích trữ lương thực hàng năm từ ít đến nhiều để từ Hoành Sơn (Hà Tĩnh) trở vào đến Ngọc Sơn (Thanh Hóa) cứ 20 dặm dọc. con đường. Dọc đường cái có một kho bí mật công cộng chứa đầy ngũ cốc. Tiền đồng và vũ khí cũng phải tích trữ để tiếp tế khi có chiến tranh.

Về chiến lược phía Nam: Củng cố đồn trú ở biên giới phía nam Nghệ An (Hà Tĩnh ngày nay), đồng thời cho nông dân trở về khai hoang ruộng đất của người Chiêm Thành. Khai hoang đến đâu thì cho dân lập ấp đến đó, vừa mở mang thêm lãnh thổ vừa đề phòng giặc.

Trần Quang Khải hết sức ca ngợi tài “biến pháp” của Bạch Liêu, rồi đích thân cùng em là Trần Quốc Khang đem nhiều gia nhân đến lập trang trại. Sau 5 năm, Trần Quang Khải đã khéo dụng Bạch Liêu, khéo điều động quân dân Nghệ Tĩnh thực hiện “chuyển biến” nên đã đạt được nhiều kết quả trên các mặt kinh tế – xã hội và củng cố quốc phòng. gia đình khen ngợi. Năm 1271, Trần Quang Khải được triệu về kinh giữ chức Thái uý tướng quân, cùng với Trần Quốc Tuấn đối phó với tình hình ngày càng nóng bỏng trước âm mưu của phương Bắc. Ông vẫn thân thiết với Bạch Liêu, tư vấn nhiều điều.

Tháng 8 năm 1282, Toa Đô đem 50 vạn quân tinh nhuệ tung tin mượn đường đánh Chiêm Thành, nhưng thực chất là xâm lược nước ta. Mùa đông năm Giáp Thân (1284), quân của Thoát Hoan chia làm nhiều mũi, từ biên giới phía Bắc tiến đánh nước ta, chiếm Vĩnh Châu, Nội Bàng, Thiết Lược, Chi Lăng, rồi đánh chiếm Vạn Kiếp. Trong khi đó, quân của Toa Đ.O đã tiếp quản. Ô Lý đang rục rịch về Nghệ An. Trong triều đình, bọn quý tộc hèn nhát và bất mãn như Trần Kiện thà đầu hàng chứ không muốn đánh giặc. Tháng 12 năm 1284, Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn xin lệnh vua cho Thượng tướng Trần Quang Khải vào Nghệ An đánh chặn quân Toa Đô. Lúc này, Bạch Liêu viết tờ biểu giải thích tình hình Hoan Diễn, phân tích thế và lực của ta và địch rồi đưa ra kế sách đối phó. Vua Trần Nhân Tông đọc hết sức hài lòng, nhất là đoạn Bạch Liêu tuyên bố Hoàn Diễn sẵn sàng 100.000 quân dưới cờ. Nhà vua viết ngay hai câu đối ở dưới cáo từ: Cối Kê, cựu quân sư; Hoan Diên vì sự sống còn của hàng vạn binh lính.

Ý vua Trần Nhân Tông nhắc Bạch Liêu nhớ kinh Cối Kê năm xưa (khoảng 500 năm TCN), Việt Câu Tiễn bị Ngô Phù Sai đánh bại, 5 vạn quân rút về cố thủ Cối Kê, rồi từ đó đánh ra . một lần nữa, có được chiến thắng cuối cùng. Nhờ có 100.000 quân Hoan Điền, xã mới trường tồn. Các vua Trần lúc bấy giờ rất tín nhiệm Hoan Diễn binh.

Trần Quang Khải kéo quân vào Nghệ An gặp quân sư Bạch Liêu và nhiều quan lại địa phương để bàn kế đánh Toa Đô. Được sự giúp đỡ của Bạch Liêu và quân dân Nghệ An, quân nhà Trần do Thượng tướng Trần Quang Khải chỉ huy đã làm nên chiến thắng vang dội ở bãi Sa Nam, huyện Nam Đường, đánh đuổi quân Toa Đô ra khỏi Nghệ An. góp phần làm nên chiến thắng Nguyên-Mông lần thứ hai. Khi về già, ông về quê mở trường dạy học và bốc thuốc. Ông mất năm 79 tuổi.

Cuộc thảo luận:

Từ nội dung của giai thoại kể trên, có thể thấy Trạng nguyên Bạch Liêu là người thông minh lỗi lạc, là một nhà Nho có tấm lòng yêu nước thương dân sâu sắc, nặng lòng với quê hương đất nước. Vì vậy, sau khi đỗ trạng nguyên, ông không làm quan, chỉ muốn làm thường dân. Tuy nhiên, với con mắt tinh tường của một nhà mưu lược, Bạch Liêu đã đưa ra 3 kế sách lớn mang tên “Tam luân chuyển thế”. Và phép biến hóa này của ông đã được áp dụng thành công trên đất Nghệ An, góp phần to lớn vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên – Mông thế kỷ XIII.

Một điều đặc biệt nữa ở ông mà hậu thế phải kính nể, nể phục là sau khi đánh thắng quân Nguyên – Mông xâm lược, trong số những người ban thưởng có Bạch Liêu, nhưng ông đã từ chối mọi chức tước cũng như tước vị. mặt hàng. Và tâm nguyện của trạng nguyên Bạch Liêu một lần nữa cho hậu thế thấy rằng, đạo cao nhất của người xưa không phải ở sự nghiệp công danh, phú quý, mà là phấn đấu trở thành bậc hiền nhân. Hoặc ít nhất hãy là một quý ông, không phải là một người tầm thường. Tức là sống hết lòng vì quê hương, xóm giềng cũng chính là sống vì dân, vì nước.

Theo Baihocdoisong.com