Theo sách “Lam Sơn Thực Lục”, tháng 11 năm 1407, cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược của nhà Hồ thất bại. Ngay sau đó, nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra, tiêu biểu là cuộc kháng chiến của nhà Hậu Trần do 2 vua Giản Định và Trùng Quang lãnh đạo nhưng đều bị đàn áp dã man. Đánh giá sơ lược về tình hình nhân dân nước ta trong thời kỳ đô hộ, sách Việt Giám Thông Giám Thời Thơ Ấu viết rằng: Nhà Nhuận Hồ bị bắt mà nhà Hậu Trần cũng mất, nước nhà tan nát. và bị xé thành từng mảnh. hơn cuối thời nhà Chu. Quan đại thần ra lệnh bạo ngược, hình phạt tàn khốc, thảm hơn cả nhà Tần khi chết. Từ đó, nhà Minh tung hoành bạo ngược, nhân dân than thở, chưa từng có lúc nào như vậy.

Trong bối cảnh khó khăn đó, Lê Lợi đã đứng lên phất cờ khởi nghĩa ở Lam Sơn vào mùa xuân năm Mậu Tuất (1418). Từ một cuộc khởi nghĩa nhỏ, lực lượng ít, địa bàn hoạt động chật hẹp, gặp nhiều gian khổ, Lê Lợi và bộ chỉ huy nghĩa quân đã từng bước phát triển lực lượng, mở rộng quy mô hoạt động, lập nhiều thắng lợi. thuận lợi quan trọng để từng bước xoay chuyển tình thế đi đến thắng lợi cuối cùng. Tuy nhiên, khó khăn nhất là giai đoạn đầu khi nghĩa quân hoạt động ở miền rừng núi Thanh Hóa (1418-1423) thắng ít, thua nhiều, có lúc lâm vào cảnh khốn cùng: Khi lương Linh Sơn cạn mấy tuần/ Tại Khởi Huyền quân không đội (Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi).

Dù gặp muôn vàn khó khăn nhưng với ý chí kiên định không gì có thể đảo ngược, nhân dân đã ủng hộ, giúp đỡ nghĩa quân kiên cường kháng chiến giành thắng lợi. Và giai thoại dưới đây là một điển hình về sự ủng hộ của nhân dân đối với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, đối với người anh hùng Lê Lợi. Ở trong tình thế vô cùng nguy hiểm đến tính mạng, thậm chí ảnh hưởng đến sinh mệnh của đất nước trong một giai đoạn lịch sử, cả người cứu nước và người được cứu đều không bị quan niệm phong kiến ​​nặng nề đố kỵ. .

Chuyện kể rằng, khi ông còn lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, một lần thua trận, binh sĩ đều ly tán, chỉ có Lê Lợi bị giặc Minh đuổi đánh. Chạy đến bờ kè gần một ngôi làng bên bờ sông Mã, anh thấy một quán ăn liền chạy đến hỏi đường và giải thích hoàn cảnh của mình. Bà lão bán nước biết tình thế rất nguy cấp nên nói rằng mọi ngả đường xung quanh đó đều bị giặc án ngữ, không có lối thoát. Cô bảo, nếu không có gì phải ghen thì chỉ còn cách anh ngồi sau lưng cô, lấy váy che cho cô. Lê Lợi đồng ý để quân Minh đi qua không chút nghi ngờ, bà lão còn chỉ đường sai cho chúng đuổi theo mãi về phía Núi Vàng (nay thuộc xã Hoằng Khánh, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa).

Đợi giặc đi khuất, Lê Lợi cúi đầu tạ ơn bà lão rồi nhanh chóng từ biệt giặc, thoát khỏi sự truy lùng của giặc. Sau này, khi sự nghiệp đã hoàn thành, để tỏ lòng biết ơn bà lão bán nước, vua Lê Lợi đã đích thân trở lại chốn xưa đón bà lão về Thăng Long phụng dưỡng và tôn làm Quốc Mẫu. Lên kinh đô một thời gian, bà cụ xin về quê gốc ở làng Quan Nội (nay thuộc xã Hoằng Anh, huyện Hoằng Hóa) và mất tại đó, hưởng thọ hơn 80 tuổi. Khi bà qua đời, nhà vua ra lệnh tổ chức tang lễ rất long trọng. Tương truyền, hôm đưa tang, trời mưa to, người dân phải chôn tạm chiếc quan tài giữa đồng, đến sáng hôm sau dân làng ra đồng tiếp tục đưa tang thì phát hiện quan tài đã bị chôn vùi. đùn thành gò. đất. Tại nơi đây, sau này vua Lê Thái Tổ đã cho lập đền thờ bà, hàng năm tế lễ theo nghi lễ và mở hội lớn vào ngày giỗ của bà vào ngày 12 tháng Chạp. Đền thờ bà có tên gọi là đền Quốc Mẫu (nay thuộc xã Hoàng xã Xuân, huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa). Lê Lợi còn sắc phong cho bà là Hộ Quốc Đại Vương, mỹ hiệu là “Hổ y”.

Theo sử sách địa phương và các tài liệu như bản “Thánh tổ phổ”, gia phả họ Hà ở Hoằng Hóa… thì bà cụ tên thật là Hà Thị Diệu Cải. Bến sông năm xưa, nơi cụ bà cứu sống Lê Lợi, là nơi mà cụ bà gọi là “Bến Tử” nhưng lại là nơi đã lưu lạc của người anh hùng dân tộc. Cụ bà Hà Thị Diệu Cải cũng có công chiêu dân, lập nên làng So (xã Hoằng Xuân, huyện Hoằng Hóa) nên dân làng đã lập đình để thờ, tôn bà làm cảnh làng.

Cuộc thảo luận:

Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thần thánh do Lê Lợi lãnh đạo đã trải qua gần 600 năm. Nhưng trong tâm thức dân gian, hình ảnh Lê Lợi luôn là vị anh hùng kiệt xuất mà nhân dân gửi gắm niềm tin, hy vọng, ý chí quyết tâm giành lại non sông đất nước từ ách đô hộ của quân xâm lược. Trong quan niệm và tư duy của nhân dân, Lê Lợi hội tụ đầy đủ đức độ, nhân nghĩa, khoan dung, vượt khó là dũng cảm hơn người và lòng yêu nước, thương dân nồng nàn, quyết chiến đấu. Chiến tranh đến cùng đã trở thành lẽ sống của anh. Và đó cũng chính là ý chí, nguyện vọng, nguyện vọng của con người thời đại.

Có thể nói, các truyền thuyết, cổ tích, giai thoại và truyện kể về Lê Lợi rất đa dạng, phong phú và chân thực, gần gũi với đời thường. Các câu chuyện hầu hết đều đơn giản, ngắn gọn nhưng cẩn thận, tỉ mỉ trong việc quan sát, xây dựng và phát triển cốt truyện mà không tạo ra sự gượng ép, áp đặt. Điều đó càng tôn lên hình ảnh cao cả vừa bình dị, giản dị của người anh hùng Lê Lợi và cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Giai thoại trên là một ví dụ, bởi nếu không vượt lên cái bình thường để đến với cái tầm thường thì không bao giờ trở thành anh hùng. Lê Lợi đã làm cho cuộc đời cũng như sự nghiệp của mình có sức sống trường tồn từ bao đời nay và mãi mãi nhờ đó.

Theo Baihocdoisong.com