Theo sách Khâm định Việt sử Thông giám cương mục, trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên – Mông của Đại Việt dưới thời Trần, có 3 anh em thủ lĩnh người Tày là Hà Bổng, Hà Địch và Hà Chương biết tiếng vận may. sử dụng chiến thuật rất thông minh để đẩy lùi quân xâm lược. Trong đó, Hà Bổng là thủ lĩnh người dân tộc vùng Quy Hóa và là chủ trại Quy Hóa (phía bắc tỉnh Vĩnh Phúc ngày nay).

Theo sách trên, năm 1258, Uriahkhadai đem quân sang cướp nước ta. Địch bị quân dân Đại Việt đánh rất nặng ở Đông Bộ Đầu (dốc Hàng Than, đầu cầu Long Biên, Hà Nội ngày nay) nên tháo chạy tán loạn. Khi chạy qua vùng Quy Hóa, chúng liền bị Hà Bổng cùng với đội dân quân của chúng tấn công. Giặc ngày càng hoảng hốt bỏ chạy tán loạn, không dám cướp lương thực nên bị người đương thời chế nhạo là “giặc Phật”.

Sau chiến công này, Hà Bổng được triều đình nhà Trần phong tước Hầu. Tháng 1 năm 1258, quân Mông Cổ tấn công Đại Việt lần thứ nhất và bị thất bại nhục nhã. Mãi đến mùa xuân năm 1285, sau khi thống nhất đất nước Trung Hoa rộng lớn và thành lập triều đại nhà Nguyên, quân Mông Cổ mới có cơ hội rửa hận thù dân tộc. Hốt Tất Liệt – đại hãn thứ 5 của Mông Cổ, đồng thời là người sáng lập ra nhà Nguyên, đã đưa hơn 50 vạn quân sang xâm lược Đại Việt lần thứ hai. Lần này, quân Nguyên chia làm 3 mũi tấn công Đại Việt. Mũi chính do Thái tử Thoát Hoan chỉ huy, từ Quảng Tây lên Lạng Sơn rồi tiến xuống Thăng Long. Mũi thứ hai do tướng Na Tốc Lạt Đinh chỉ huy, từ Vân Nam vào nước ta theo sông Chảy, sông Lô. Mũi thứ ba do Ô Mã Nhi đi đường biển chở lương thực.

Tháng 4 năm 1285, quân Đại Việt bắt đầu phản công, gây thiệt hại nặng cho quân Nguyên ở Hàm Tử (Hưng Yên), Chương Dương (Hà Nội), Vạn Kiếp (Hải Dương), buộc quân giặc phải rút lui. chạy. Quân của Na Tộc Lạt Đình rút chạy theo sông Lô, khi đến Cự Đà (huyện Phù Ninh) thì bị quân của một tù trưởng người Tày là Hà Đéc và em là Hà Chương chặn đánh. Cuộc giao tranh ác liệt ở hai bên bờ sông Lô thuộc hai huyện Phù Ninh và Lập Thạch đã được ghi lại trong cuốn Đại Việt sử ký toàn thư – bộ sử được in toàn thư và xuất bản lần đầu năm 1697, dưới thời nhà Thanh. hoàng đế. Lê Hy Tông, với nội dung như sau:

Khi Hà Đặc, Hà Chương – hai anh em của Hạ Bổng đem quân ra chặn đánh, quân của Na Tốc Lạt Đình phải co cụm ở Đông Cự Dã tìm cách đối phó. Lúc bấy giờ, Hạ Đặc huy động nhân dân trong vùng đan tre thành những hình người to lớn khác thường, rồi cho mặc quần áo. Chạng vạng tối, “đội quân” ​​khổng lồ này lúc ra, lúc vào, lúc ẩn, lúc hiện. Quân giặc nửa tin nửa ngờ, tưởng rằng Đại Việt được trời cử thiên binh, tướng giúp đánh nên tinh thần quân sĩ càng hoang mang.

Chưa hết, ông còn cho người đục thủng những thân cây lớn trong rừng rồi cắm một mũi tên lớn vào đó. Quân địch thấy vậy càng hoang mang, cho rằng đội quân khổng lồ trên trời này có thể bắn tên xuyên qua cây đại thụ. Vì thế quân địch sợ hãi, không dám ra khỏi trại. Lợi dụng lúc quân địch đang hoang mang, ông đã phục kích tiêu diệt doanh trại của chúng. Quân địch thua chạy tán loạn. Khi đuổi giặc đến A Lập, ông sai quân làm cầu phao qua sông để truy kích, ông bị trúng tên và tử trận.

Trong trận này, em trai ông là Hà Chương bị địch bắt. Thừa dịp lúc nửa đêm quan giặc sơ ý, Hà Chương lấy cờ và quân phục khoác lên người rồi trốn về. Nhờ có được cờ và quân phục, ông sai dân binh đóng giả quân Mông Cổ đến doanh trại địch. Trước khi họ phát hiện ra chiến lược của anh ta, họ đã bất ngờ bị tấn công từ cả hai phía. Quân giặc tan vỡ, phải bỏ doanh trại tháo chạy. Do sử cũ không ghi cụ thể nên cho đến ngày nay, không ai biết tù trưởng Hà Tặc sinh năm nào, chỉ có sách “Khâm Định Việt sử Thông giám cương mục” ghi ông là người dân tộc Tày và là người “lập Mưu kế lừa địch rồi dùng toàn lực đánh đuổi quân Nguyên – Mông đến đất A Lạp.

Cuộc thảo luận:

Trong ba cuộc Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại dưới triều đại nhà Trần, sử sách đã trân trọng ghi tên tuổi của nhiều danh tướng lẫy lừng. Cũng trong 3 cuộc kháng chiến giữ nước vĩ đại này, bên cạnh những danh tướng, còn có hàng loạt tấm gương anh dũng tiết kiệm. Họ chưa từng là tướng nhưng bản thân họ đã lập nhiều chiến công, tô đậm truyền thống ngoan cường, bất khuất của cả dân tộc. Tên tuổi của họ sống mãi trong ký ức bất diệt của nhân dân. Tộc trưởng Hà Bổng và hai em trai Hà Địch, Hà Chương là những người như vậy.

Tư liệu về ba anh em chỉ là vài dòng ngắn gọn trong cuốn “Đại Việt sử ký toàn thư” nhưng những công lao, đóng góp của ba anh em vẫn mãi được người đời sau kính trọng và ngưỡng mộ. Ngày nay, ở nhiều thành phố lớn trong nước đã có những con đường mang tên ba anh em. Từ nội dung của giai thoại này có thể thấy, tình đoàn kết của dân tộc ta là thanh gươm sắc bén nhất, là sức mạnh vô song tiêu diệt mọi kẻ thù và Hà Bổng, Hà Đích, Hà Chương chính là những người con. tinh hoa nhất của miền núi phía Bắc trong cuộc kháng chiến chống Nguyên – Mông.

Theo Baihocdoisong.com